Meisje met de parel in hoge resolutie

Oh kijkt! Het Mauritshuis heeft haar gedigitaliseerd beeldmateriaal op Europeana geplaatst. Dat lijkt niet echt bijzonder, ware het niet dat er twee heel belangrijke nieuwtjes zijn aan dit verhaal.

1. Het gaat om beelden op hoge resolutie. Dus digitale beelden waarbij je elke haarlijn van de borstel in detail kan bestuderen.
2. De beelden worden ter beschikking gesteld in het Publieke Domein. Dat wil zeggen dat het Mauritshuis de intellectuele eigendomsrechten die er zouden zijn, weg zwaait. Iedereen mag ze dus gratis en zonder enige beperking gebruiken voor eigen doeleinden.

Dat betekent dus dat ik zomaar eventjes dit mag doen:

Zonder dat ik onder het beeld moet plaatsen “Copyright Mauritshuis 2017” of moet bang zijn dat ik morgen een mail krijg met de vraag om het bovenstaande beeldje van mijn website te halen.

Ja maar gebeurt dat dan?

Ja. Ja dat gebeurt. Het auteursrecht zegt dat niet alleen de rechten van de kunstenaar gevrijwaard blijven tot 70 jaar na diens dood, hetzelfde geldt ook voor de fotograaf of de organisatie die een foto maakt van een kunstwerk. En laat een digitaal beeld nu net dat zijn.

Je kan het copyright betwisten in de context van digitalisering met het argument dat het om een platte kopie gaat van een kunstwerk. Het zogenaamde ‘originele element’ ontbreekt wanneer je digitaliseert. Maar daar tegenover staat dat digitaliseren geld kost. Infrastructuur, tijd, verplaatsing, loonkost,… Om die kosten te recupereren leveren instellingen beelden aan kostprijs en dan wordt het verleidelijk te rechtvaardigen dat het claimen van rechten een noodzaak is.

Het auteursrecht vandaag is heel breed interpreteerbaar, terwijl de de digitale context de lat om beeldmateriaal te (her)gebruiken juist volledig heeft weg genomen. Dat spanningsveld maakt het lastig om beelden zonder meer opnieuw te publiceren en te hergebruiken.

Het project Display At Your Own Risk onderzoekt dit hele probleem en daagt uit om na te denken over  de wisselwerking tussen het gebruik van beeldmateriaal en de intellectuele rechten.

Hoe dan ook, het mooie aan wat het Mauritshuis doet is dat onderzoekers, kunstenaars, creatievelingen, studenten, publicisten,… de vrijheid krijgen om met die beelden aan de slag te gaan. En dat uiteindelijk de kunstwerken zelf daardoor een nieuw leven tegemoet gaan.